Şehit Ahmet Türkkan Çok Programlı Lisesi Fan Club
Tarihce
OF TARİHİ
Doğu Karadeniz Bölgesinin Metropol nitelikli illerinden Trabzonun şirin ilçesi Of’u tarihsel, Kültürel, Ekonomik ve Siyasal anlamda anlatmak için değil sayfalar kitaplarda yetmez. Coğrafi, ve stratejik yapısıyla tarihinde her dönem adını kalın harflerle yazdırmayı başarabilen Of ilçemiz Cumhuriyet öncesi ve Cumhuriyet sonrası her dönem öne çıkmıştır.
Elbette sayfalar yetmeyecek Of’tan söz edebilmek için …
Biz yine de Özelliklerini kısa başlıkları ile ortaya koymaya çalışacağız.
“OF” un tarihine bakıldığında Mitoslu denizcilerce kurulan şehirler arasında yer aldığı ve M.Ö. 312’de Pontus krallığı sınırlarına girene kadar bağımsız olduğu yayımlanmakta olup bunu doğrulayan kesin kaynak yoktur.
Trabzon yöresinin Hititlere ait olduğunu M.Ö. 1900’lerde Hitit İmparatorluğu’nun kurulduğu, M.Ö. 1200’lü yıllarda Hititler zayıflayınca Doğu Karadeniz’de Azzi’ler diye bir topluluğun olduğu bütün tarih ders kitaplarında ve tarihsel diğer kaynaklarda yazılıdır.
Trabzon ve çevresi ile ilgili en geniş bilgi Ksnophon’un yazdığı “ANABASİS” adlı kitapta vardır. M.Ö. 400 yılında yazılan bu kitapta Trabzon’un şehir dışında kalan yerleşim birimlerinden ve dağlılarından söz ederken “Banları” o dönemin isimleri ile geniş olarak anlatır. Milletlerin Trabzon’u yaklaşık M.Ö. 750 yıllarında kurduğu bilindiğine göre aradaki dönemde Of’ta bağımsız bir yönetimin olduğu söylenemez. Trabzon şehri Of ile birlikte Müslüman Türklerin eline geçtiği 1461 yılına kadar Of’ta sırasıyla Koloniciler, Persler, Selefkiya Krallığı, Pontus Krallığı, Roma İmparatorluğu, Bizans İmparatorluğu ve Trabzon Rum Pontus İmparatorluğu hakim olmuştur. Rum Pontus İmparatorluğu sözünüdeki Rum ibaresinin Yunanlılık ile ilgisi bulunmadığı ve kelime olarak Romalı anlamına geldiği kesin olarak bilinmektedir. Ayrıca özellikle Bizans döneminde Müslüman Arap ve Türklere karşı Bizanslılar çareyi Balkanlardan getirdikleri bir çok Türk Boyunu Trabzon ve Of’tan başlayarak Güneye doğru Akdeniz sahiline kadar yerleştirmekle bulmuştur.yerleşen bu topluluklar genelde dağlık bölgelere yerleşmişlerdir. Burada dilleri Rumca (Bugünkü Yunanca’da farklı) dinleri Hristiyan, çoğu Kültürleri Türk olan insanlar vardı. Bu toplulukların Kafkas insanı arasında Kültür ve yaşam biçimi bakımından çok benzerlik vardır. Bunlarla ilgili geniş yayınlar ve belgeler Of-Hayrat Kültür ve Yardımlaşma Derneği kütüphanesinde bulunmaktadır.
Of 1461’de alındıktan sonra Of’ta ilk Müslüman –Türk yerleşmesi genellikle asker aileleri kökenliler tarafından Sulaklı ve Baltacı Derelerinin kıyı kesimlerinde olmuştur.
Of’ta Müslüman yerleşmesi ile ilgili kesin bilgiler arasında şu nüfus yapısı gösterilebilir.
1515 yılında Of’ta toplam 2465 Rum hane 49 Müslüman hane,
1554 Yılında Of’ta toplam 2822 Rum hane 382 Müslüman hane,
1583 Yılında Of’ta toplam 3237 Rum hane 988 Müslüman hane vardı.
1869 Yılında Trabzon Vilayet salnamesine göre o tarihte Of’ta 22 bin 825 Müslüman hane 358 Rum hane,
1880 Trabzon Vilayet Salnamesine göre, Of’ta 25 Bin 943 Müslüman hane, 442 Rum hane yaşıyordu.
Salnamelerdeki hane sayılarını bu bölgedeki erkek Nüfus olarak değerlendirmek gerekir.
Milli Mücadelede Of’un yeri
Of tarihinin en önemli başarısını Milli mücadeleyi başlatarak elde etti. 1.Dünya savaşı sırasında Doğu Karadenizde cephe açan Ruslar, kksa tamaı içerisande Batüm kuşatbasını, Arhavi (aümüşlü)z Abr deresi Savaşlarını kazlnarak Rize’ye gelmiş ve gelşiği zamın fazla bir direnişle karşılaşmadan işgali gerçekleştirmişti. Aynı rahatlıkla Of’u da geçeceğini düşünen Ruslar Mart 1919 da ummadıkları bir direnişle karşılaşarak büyük kayıplar verdi. Geriden takviye kuvvet getirilmesine karşın Oflu yerli milislerce püskürtüldü. Şaşıran Rus birliklerine karşı bizzat Trabzon Valisi Kadir Paşa komutasındaki birlikler Oflu Milisler Trabzon hapishanesinden gönüllü olarak katılanlar ve daha sonra Çanakkale Savaşının bitimiyle oradan sevk edilenlerle birlikte Of ve çevresinde Ruslara karşı amansız bir mücadele başladı. Bu mücadeleye çevre kasaba ve köylerden de katılanlar oldu. Ruslar bu mücadelede 21 gün oyalandı. Asıl amacı Karadeniz üzerinden Erzurum bölgesine geçerek bölgesel kuşatmayı planlayan Rus orduları Of direnişi sayesinde bu amaçlarına ulaşamayınca yeni planlar yapmak zorunda bırakıldı. Of Halkı Ruslara esir düşmektense “Muhacirlik” e çıktılar. Günümüzde Ordu, Samsun, Amasya, Çorum, Ankara, Bolu, Adapazarı gibi şehirlere yerleşmişlerdir. Ofluların bu direnişi Milli Mücadelenin başlangıcı oldu.
Oflular Rusları 21 gün durdurmayı başardıkları bu mücadelede kararlı ve takviye kuvvetlerini toplayan Rus Orduları Denizden en büyük ve donanımlı zırhlılarını, Doğudan Kalapatamoz (İyidere), Güneyden Bayburt, Sultan Murat Yaylası, Batıdan Sürmene yakınlarına çıkarma yapıp Of’a Dört koldan saldırdı. Of bu saldırılar arasında bırakılınca takviye kuvvet gelmeyince düştü. 2 Yıl esaret altında kaldı. 28 Şubat 1918 de tekrar Türk yönetimine geçti.
Of Adının Kaynağı
Of adının kaynağı kesin olarak bilinmemekle birlikte bu konuda çeşitli belirleme ve tahminler yürütülmektedir.
Bunlardan biri Koman Türklerinden “Vatanı hiddetli bir şekilde korumak” anlamına gelen “OFŞİN” kelimesinin zamanla söyleniş değişikliğine uğrayarak Of olarak kullanılmaya dönüşmüş olabileceğidir.
İkincisi ise Yunancada “Yılan kavi veya büklüm” anlamına gelen “OFİS” kelimesinin kısaltılarak Of olarak kullanılması.
Of’ un o zaman ki yollarının çok virajlı ve inişli çıkışlı olduğundan bu adın sürekli olarak kullanılmış olabileceği ileri sürülmektedir. Ancak ilçenin en büyük akarsuyu olan Sulaklı Deresinin bir dönem ilçenin adı olarak kullanıldığı Sulaklı kelimesinin Özbek Türklerinden “OYMAK” adı olduğu ve ayrıca Of kelimesinin “SİLAH” anlamına geldiği dikkate alınırsa Of kelimesinin Türkçe olduğu daha büyük ihtimali taşımaktadır.